Ayurveda en de RituCharya
In Ayurveda en in de Yoga filosofie is de natuur de grootste inspiratiebron die we hebben. Ieder seizoen heeft andere kwaliteiten, eigenschappen waarmee we ons kunnen voeden en herstellen. Het leren mee stromen met de seizoenen en het ritme van de natuur kan onze gezondheid enorm bevorderen. Tenslotte zijn we onderdeel van iets veel groters, het is de natuur zelf die laat zien hoe wij zijn opgebouwd.
Ook wij bestaan voor 70% uit water, de vloeistoffen als Lymfe en bloed horen te stromen zonder obstructie en dankzij het element Lucht komt het water extra in beweging. Ons lichaam komt tot leven door een efficiënte Ademhaling en het element Lucht. Het lichaam is Aarde, onze botstructuren geven ons de stabiliteit die we nodig hebben. Als het element Aarde tijdens bijvoorbeeld de menopauze afneemt, voelen we hoeveel invloed onze botten eigenlijk hebben. Zo is er het element Vuur dat ons innerlijke wijsheid en kracht biedt, en het element Ether is nodig om ruimte te kunnen hebben om jezelf te ontwikkelen en verbonden te blijven met alles om je heen.
Omdat het leven in constante verandering is, bewegen ook de Dosha´s continu. De dosha’s zijn niet alleen gelinkt aan het menselijk lichaam maar ook de Ritu’s, de seizoenen zijn verbonden met de Dosha’s. Tijdens de grote wisselingen van Lente en Herfst staat Vata centraal. Tijdens de Zomer is dit Pitta en tijdens de Winter heerst Kapha dosha. We noemen het meebewegen met de seizoenen de RituCharya. Omdat een Dosha van grote invloed op het seizoen is, en er zo een ophoping of een vermindering kan ontstaan in ons eigen lichaam is de meebewegen met de Ritucharya belangrijk. Ritu betekent seizoen en Charya betekent `te volgen`. De Ritucharya biedt ons structuur in het meebewegen met de seizoenen. Ieder seizoen duurt binnen Ayurveda 2 maanden en de wisselingen van de seizoenen vinden plaats halverwege de maanden. De seizoenen heten:
Shishir – de Winter
Vasant – de Lente
Grishma – de Zomer
Varsha – de regentijd
Sharad – de Herfst
Hemanta – de late herfst en begin van de Winter
Deze maand begint het Sharad seizoen oftewel de Herfst.
Sharad Ritu is de Herfst
Het Pitta seizoen vormt zich naar het beweeglijke Herfst seizoen waarin er onbalans kan ontstaan als we de aanbevelingen van het lichte en verkoelende Zomer/het regenseizoen leefstijladvies blijven volgen. Het volgen van een Vata dieet is belangrijk om gegrond te blijven en de eventuele ophoping van Pitta dosha te doen loslaten. Vallende blaadjes domineren het seizoen, het is het seizoen van Wind. Dit seizoen vraagt om moonbathing, het nemen van een maanbad in de eerste drie uren van de nacht helpt om onze energie te herstellen. Zet tijdens Volle maan een grote kan met water buiten en laat het water door het maanlicht revitaliseren. Daarna kun je rustig aan gaan slapen, sta het liefst vroeg op en ga ook vroeg naar bed.
Voeding: – Voeding met een scherpe en zoete smaak hebben de voorkeur en eet ook liever lichte voeding dan te zware voeding. Dit helpt Vata dosha te balanceren. Groene linzen, warme kruiden en warme ontbijtjes helpen hierbij. Kies voor kruiden zoals gember, kaneel en kardemom. Laat liever de pittige, zoete en bittere smaken liggen. Te zware voeding kun je ook het beste vermijden. Heb je behoefte aan een darmspoeling, dan is Vasti een goed idee in dit seizoen. Het reinigen van de darmen kan een ophoping van Vata doen verdwijnen. En vind je dit een beetje lastig, kies dan voor grondende Yoga houdingen waarbij de energie zal kunnen dalen.
RituSandhi
Binnen de RituCharya zijn er overgangsperioden. De overgangsperiode is een 14 dagen durende periode genoemd RituSandhi. De Ritusandhi vind plaats de laatste 7 dagen van het ene seizoen en de eerste 7 dagen van het volgende seizoen. In deze periode nemen we afscheid van het ene seizoen waarin we bijvoorbeeld het Zomerse en lichte eten meer gaan loslaten en voegen we meer verwarmende en grondende voeding toe richting de intreden van de Herfst. Een rustige RituSandhi zorgt ervoor dat je lichaam overtollige Ama kan loslaten wat kan zorgen voor zwaarte en onbegrip in ons lichaam. Voor je lichaam zijn de veranderingen in de natuur best een werkje, waardoor rust en meer aandacht voor de seizoenen je lichaam een handje helpt.
Genieten van de seizoenen kan heel veel inzicht bieden ook in wie je zelf bent. Het is de verbinding met je eigen natuur die altijd zichtbaar is als je plaatsneemt in de natuur en verstild. Je kunt ieder seizoen weer leren meebewegen, en doet het altijd goed en op jouw manier. Door de veranderingen te zien leren we steeds een beetje meer terug te komen bij onze eigen natuur.
Shishir Ritu is de Winter
Het weer is koud en er is veel wind. Mensen kunnen lethargisch worden en er wordt minder energie gevoelt. Dankzij Kapha dosha in dit seizoen ontstaat de lethargie, die gebalanceerd kan worden door een tegenovergesteld dieet te volgen en vanwege de koude eigenschap van Kapha te kiezen voor warme kleding en warme olie massages. Neem zoveel mogelijk zonlicht als het er is en een ochtend of avondwandeling is aanbevolen. Sla liever geen maaltijden over in dit seizoen en ga lekker vroeg naar bed.
Voeding: eet in deze tijd voeding die rijk is aan vitamine C om ontstekingen te voorkomen. Kruiden zoals Gember, Pippali (zwarte peper), melk en melkproducten zijn prima al dan niet te veel om slijmvorming te voorkomen. Voeding met de smaken bitter, samentrekkend en wrang zijn beter te vermijden. Net zoals koude en lichte voeding. De kleuren van de winter zijn wit, zwart en grijs en om dit te balanceren kun je kiezen voor diepe kleuren zoals rood en oranje. Ze helpen het vuur element gezond te blijven. Denk aan warme soepen met gember en kruidnagel, pompoenen en wortelgroenten om Vata te beschermen. Kies in dit seizoen voor een Kapha verlagend en een Vata balancerend voedingspatroon.
Vasant Ritu is de Lente
Het seizoen van Lente is het seizoen waarin alles weer meer gaat bloeien. Er is nog steeds meer Aarde element aanwezig in de natuur. Agni, ons spijsverteringsvuur, is nog laag dankzij de zwaarte van de Winter. Omdat er zoveel beweging is in de natuur is het goed om zelf ook meer te gaan bewegen, dit zorgt ervoor dat de zwaarte van de Winter je lichaam kan verlaten. Het is het seizoen van hooikoorts, waardoor het goed is om Nasya te doen. De neusdruppels zullen de slijmvliezen herstellen en beschermen voor virussen en bacteriën. In dit seizoen is bewegen heel belangrijk. Warme oliemassages zijn heerlijk en slapen overdag is een echte no go. Voor de Kapha dosha´s onder ons kan het goed zijn om in deze tijd laat te gaan slapen. We willen onze energie weer opbouwen en doen dit ook door een mono dieet te volgend tijdens dit seizoen. De lente is het seizoen voor een detox!
Voeding: – Kies voor gemakkelijk te verteren voeding. Denk daarbij aan rijst, muesli, linzen. Honing kan de opgehoopte Kapha van de Winter doen verhelpen en wordt aangeraden in een glas lauw-warm water. Neem kruiden zoals gember, kaneel, kardemom en kruidnagel tot je bijvoorbeeld in een thee. Dit seizoen kun je kiezen voor bittere voeding, samentrekkend en wrang zodat Agni verhoogt en Vata hersteld wordt. Laat zware en koude voeding nog liever staan.
Grishma Ritu is de Zomer
Het intense seizoen van Zomer is een seizoen vol uitersten. Er kunnen hoge temperaturen zijn en onregelmatige wind. Er is een verminderde energie te ervaren in de natuur, dat ook in ons eigen lijf te voelen is. Sta vroeg op en pluk de dag. Kies overdag voor schaduw boven de warme zon, gebruik Sandelwood en andere verkoelende oliën en plaats prachtige bloemen in huis. Omdat Pitta dosha de Zomer domineert is het goed om jezelf dagelijks in te smeren met kokosolie, de verkoelende olie voedt het lichaam en laat de echte droogte daardoor achterwegen. Als je gaat douchen, doe dit dan liever niet te warm. Je kunt lichte, zachte kleuren dragen waardoor Pitta in balans kan blijven. Overdag slapen is in dit seizoen prima, en laat het zware sporten juist even voor wat het is.
Voeding – Agni is nu op z’n hoogst waardoor rauwe voeding in dit seizoen prima is. Voeding die licht is, zoet en verkoelend hebben de voorkeur. Vermijd voeding die te veel verhit zoals een overdaad aan kruiden of pittige curry´s. Er is veel fruit in dit seizoen, daar mag je veel van gaan eten. Denk aan appels en peren, meloenen en dadels. Ze zijn allemaal rustgevend voor de maag. Vloeibare voeding zoals vruchtendranken, water en voor het slapen melk drinken is aan te raden. Kies is dit seizoen liever niet voor zure, en zoute voeding.
Varsha Ritu is het regenseizoen
Dit seizoen gaat om regen, om hoge temperaturen en plotselinge veranderingen in weersomstandigheden. ’s Ochtends kan het koel zijn en overdag heel warm. De wateren staan vol met water en zo is ook ons lichaam toe aan het loslaten van overtollig water. Olie massages kunnen heel erg helpen het overtollige lymfevocht te doen verdwijnen. Dit seizoen is het optimale moment voor een Panchakarma kuur. Te hard werken en high impact sporten moeten worden vermeden.
Voeding: Voeding met veel smaak hebben de voorkeur. Kies voor rijst en andere granen, en laat te veel vloeistof juist staan. Het seizoen vraagt om zure voeding om slijmvorming tegen te gaan. Pitta dosha is nog steeds aan het regeren waardoor een licht dieet dat niet te pittig is van belang is. De hoeveelheid water kan dankzij Pitta dosha kan koken, wat extra hitte kan genereren. Kies voor verkoelende, ontstekingsremmende voeding zoals kruiden van Pepermunt en basilicum, Tulsi en Shatavari voor vrouwen met een cyclus.
Sharad Ritu is de Herfst
Het Pitta seizoen vormt zich naar het beweeglijke Herfst seizoen waarin er onbalans kan ontstaan als we de aanbevelingen van het lichte en verkoelende Zomer/het regenseizoen leefstijladvies blijven volgen. Het volgen van een Vata dieet is belangrijk om gegrond te blijven en de eventuele ophoping van Pitta dosha te doen loslaten. Vallende blaadjes domineren het seizoen, het is het seizoen van Wind. Dit seizoen vraagt om moonbathing, het nemen van een maanbad in de eerste drie uren van de nacht helpt om onze energie te herstellen. Zet tijdens Volle maan een grote kan met water buiten en laat het water door het maanlicht revitaliseren. Daarna kun je rustig aan gaan slapen, sta het liefst vroeg op en ga ook vroeg naar bed.
Voeding: – Voeding met een scherpe en zoete smaak hebben de voorkeur en eet ook liever lichte voeding dan te zware voeding. Dit helpt Vata dosha te balanceren. Groene linzen, warme kruiden en warme ontbijtjes helpen hierbij. Kies voor kruiden zoals gember, kaneel en kardemom. Laat liever de pittige, zoete en bittere smaken liggen. Te zware voeding kun je ook het beste vermijden. Heb je behoefte aan een darmspoeling, dan is Vasti een goed idee in dit seizoen. Het reinigen van de darmen kan een ophoping van Vata doen verdwijnen. En vind je dit een beetje lastig, kies dan voor grondende Yoga houdingen waarbij de energie zal kunnen dalen.
Hemant Ritu is de late Herfst en begin Winter
Zodra de late herfst zijn intrede maakt willen we meer naar binnen. Het is de tijd van warmhouden en dat doe je ook door lekker te bewegen en te gaan sporten. Neem warme baden en olie massages. Overdag slapen is geen goed idee, Kapha dosha is zwaar en heeft juist verlichting nodig. Toch is het voor Vata mensen na de lunch prima om een kleine powernap te doen, dit verlicht de eventuele ophoping van Vata dosha. Het seizoen vraagt om aanpassingen die voor Vata het meest impact hebben.
Voeding: Kies in dit seizoen voor voeding zoals sesamzaden, zoutig en smakelijke voeding, rijst met linzen zoals Kitchari en melkproducten om te herstellen. Je mag in dit seizoen iets meer vetten toevoegen en let op dat je niet te veel droge en lichte voeding neemt waardoor er onrust kan ontstaan in Vata dosha.
RituSandhi
Binnen de RituCharya zijn er overgangsperioden. De overgangsperiode is een 14 dagen durende periode genoemd RituSandhi. De Ritusandhi vind plaats de laatste 7 dagen van het ene seizoen en de eerste 7 dagen van het volgende seizoen. In deze periode nemen we afscheid van het ene seizoen waarin we bijvoorbeeld het Zomerse en lichte eten meer gaan loslaten en voegen we meer verwarmende en grondende voeding toe richting de intreden van de Herfst. Een rustige RituSandhi zorgt ervoor dat je lichaam overtollige Ama kan loslaten wat kan zorgen voor zwaarte en onbegrip in ons lichaam. Voor je lichaam zijn de veranderingen in de natuur best een werkje, waardoor rust en meer aandacht voor de seizoenen je lichaam een handje helpt.
Genieten van de seizoenen kan heel veel inzicht bieden ook in wie je zelf bent. Het is de verbinding met je eigen natuur die altijd zichtbaar is als je plaatsneemt in de natuur en verstild. Je kunt ieder seizoen weer leren meebewegen, en doet het altijd goed en op jouw manier. Door de veranderingen te zien leren we steeds een beetje meer terug te komen bij onze eigen natuur.
Jolinde is eigenaresse van Yoga, Ayurveda en Pilates studio Joli Vie in Sneek. Ze werkt voornamelijk met vrouwen aan hormonale problematiek waar zij de Westerse kijk op hormonen verbind met Ayurveda. In de studio biedt ze Ayurvedische yogalessen, privé lessen Pilates reformer, Lunar Vinyasa yoga, Restorative Yoga en privé Ayurvedische Yoga therapie lessen.
